Автокөлік нөмірлерін танитын ақпараттық жүйе құру

Қазіргі таңда автокөліктердің қолжетімділігі оларға арналған тұрақтарды басқару мен көліктерді есепке алу мәселелерін туындатуда. Алматы қаласы 400 мың адамға арналса да, қазіргі уақытта тек халық санының артуымен ғана емес, көлік құралдарының күрт көбеюімен де бетпе-бет келіп отыр. Осыған байланысты көлік тұрақтарына арналған автоматтандырылған жүйелерді енгізу және көліктерді есептеу бағдарламаларын әзірлеу өзекті мәселелердің біріне айналуда.

Зерттеудің басты мақсаты – нарықтағы осындай қажеттіліктерді қанағаттандыруға арналған бағдарламаларды саралап, оларды зерттеу арқылы Қазақстан нарығына енгізу кезінде туындайтын техникалық қызмет көрсету аспектілерін ескеру болып табылады.

Автокөлік нөмірлерін автоматты түрде сканерлеуге және тануға арналған бағдарламалық жасақтаманы әзірлеу – компьютерлік көру және кескін өңдеу саласындағы өзекті міндеттердің бірі. Бұл технология қауіпсіздік жүйелерінде, жол қозғалысын басқаруда, жол ақысын автоматтандырылған жинауда және көлік құралдарын мониторингтеуде кеңінен қолданылады. Мақалада кескіндерді өңдеуден бастап, мәтіндік ақпаратты алуға дейінгі автомобиль нөмірлерін сканерлеу және тану бағдарламасын құрудың негізгі кезеңдері қарастырылады.

Дамудың алғашқы кезеңі – кескін сапасын жақсарту, жарықтандыруды түзету және шуды сүзу процесін қамтитын кескінді өңдеу. Бұл үшін бинаризация, морфологиялық операциялар және адаптивті сүзу әдістері қолданылады. Бұл қадамдар тану дәлдігін арттыру үшін қажет.

Әзірленген бағдарламаны қолданыстағы бейнебақылау жүйелеріне біріктіруге немесе дербес шешім ретінде пайдалануға болады. Мақалада бағдарламаның тиімділігі мен тану дәлдігін көрсететін әртүрлі деректер жиынтығындағы тестілеу нәтижелері келтірілген.

Осылайша, автомобиль нөмірлерін сканерлеу және тану бағдарламасын құру кешенді тәсілді қажет етеді, оның ішінде кескін өңдеу, локализация, сегменттеу және таңбаларды тану процестері қамтылады. Компьютерлік көру мен машиналық оқытудың заманауи әдістерін қолдану жүйенің жоғары дәлдігі мен сенімділігіне қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Көлік құралдарын танудың автоматтандырылған жүйелеріне деген қажеттілік, әсіресе қауіпсіздік, жол қозғалысын басқару және жол ақысын жинау салаларында айтарлықтай өсті. Бұл жоба көлік құралдарының нөмірлерін анықтау және тану үшін компьютерлік көру және OCR технологияларын қолданатын Мемлекеттік нөмірді тану (LPR) жүйесін жасауға бағытталған. Осы есепте LPR жүйесін жобалау, әзірлеу және сынау егжей-тегжейлі сипатталып, кездесетін мәселелер мен оларды шешу жолдары көрсетілген.

Мұндай бағдарламаны енгізбес бұрын, алдымен оның даму жоспарын, мақсаттарын және негізгі кезеңдерін айқындау қажет. Бұл бағдарламаны әзірлеу барысында туындайтын қиындықтарды алдын ала болжауға және оларды сараптауға мүмкіндік береді.

Нөмір белгілерін сканерлеуге арналған қосымшаны әзірлеудің негізгі кезеңдері:

​•Таңбаларды тану: OCR немесе терең оқыту үлгілерін пайдалану.

​•Мәліметтер базасымен интеграция: Мәліметтерді сақтау және іздеу жүйесін құру.

​•Пайдаланушы интерфейсі: Ыңғайлы интерфейсті жобалау.

Іске асыру кезеңдері:

​1.Модульдерді әзірлеу және біріктіру.

​2.Бақыланатын ортада тестілеу.

​3.Өнімділікті оңтайландыру.

​4.Нақты жағдайларда тестілеу.

​5.Платформада орналастыру.

​6.Құжаттамамен қамтамасыз ету.

Автокөлік нөмірлерін сканерлеуге арналған қосымшаны әзірлеу – халық тығыз орналасқан Алматы және Шымкент сияқты қалалар үшін аса өзекті. Қолданба нақты уақыт режимінде нөмірлерді сәйкестендіру мен тануды автоматтандыру үшін компьютерлік көру, машиналық оқыту және OCR технологияларын пайдаланады. Жол қозғалысын басқару, тұрақтарды бақылау және қауіпсіздік жүйелерімен интеграциялау арқылы жүйенің тиімділігі артып, қателіктердің азаюына ықпал етеді.

Мұндай технология халық тығыз орналасқан қалалардағы көлік ағындарын оңтайландыруға, тұрақ ережелерін сақтауға және қоғамдық қауіпсіздікті жақсартуға көмектеседі. Ол ақылды және тұрақты қалаларды құруға арналған үнемді әрі ауқымды шешім бола алады.

Қорытындылай келе,нөмірлерді сканерлеуге арналған қосымша – жай ғана технологиялық жаңалық емес, сонымен қатар қалалық өмір сапасын жақсартудың маңызды құралы. Оны енгізу ресурстарды тиімді басқаруға, қауіпсіздікті арттыруға және тұрғындар мен келушілер үшін қалалық ортадағы тәжірибені жақсартуға мүмкіндік береді. Қалалар өсіп келе жатқандықтан, мұндай технологиялар қала өмірінің болашағын қалыптастыруда маңызды рөл атқарады.

Автор: Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетi, «Ақпараттық жүйелер» мамандығының 4 курс студентi, Шопчекбаев Қ. Ж.