Қаңлы дәуірінің қазба байлықтарын тапты
Дилара БИМЕНОВА,
«Оңтүстік Қазақстан».
Ө.Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университетінің археолог-ғалымы Александр Подушкиннің экспедициялық жасағы көп жыл бойы жергілікті қорғандарда қазба жұмыстарын жүргізіп келеді. Жақында экспедиция құрамы Қызылкөл тарихи-мәдени аумағында жүргізілген қазба жұмыстары кезінде екі мың жыл бұрынғы ежелгі Қаңлы мемлекетіне тиесілі болуы мүмкін жәдігерді тапты.
Табылған сақинаның бөлігі діни қызметкерге тиесілі болуы мүмкін. Бұл құнды артефакт саналады. Басқа да жәдігерлер ежелгі дәуірде бұл аймақта қызу тіршілік болғанын айғақтайды.
– Бұл – Шошақтөбе ғұрып-ғибадатхана кешені. Мұнда Қазақстанның археология ғылымында алғаш рет периметрі мен ішкі қабырғалары Оңтүстік Қазақстанға тән емес тастан жасалған үлкен ғибадатханаға тап болдық, – дейді Александр Подушкин.
Профессордың айтуынша, олар Қазақстанда алғаш рет арнайы сағанада жерленген адамдар сүйегін тапқан. Ал оның жанындағы жәдігерлер бұл құрылыстың діни сипатта екенін көрсетеді. Атап айтқанда, төрт аяқты ғұрыптық бұйым, асықтар, әртүрлі пішіндегі қыш бұйымдар, кішкентай саптыаяқтардан бастап үлкен ыдыстарға дейін, айна, белбеу, бойтұмарлар табылған. Сондай-ақ, ғалымдар қошқардың суреті бар көптеген тарихи бұйымдар ежелгі ата-бабаларымыздың 2 мың жыл бұрынғы наным-сенім, рухани түсінігімен байланысты екенін айтады.
Профессор осы қазбалардың ішіндегі ең бірегейі арқар бейнеленген сақинаның бөлігі деп таниды. Ол бұл сақинаны діни қызметкер киген деп біледі. Қошқар бейнесі қаңлы-сармат дәуіріне тән культтің бейнесі. Олардың таным-түсінігінде қошқар бақыт, байлық, ұзақ өмір, денсаулық сыйлап, зұлым күштерден қорғайды деп сенген.
Александр Подушкин Қызылкөл тарихи-мәдени аймағының археологиялық ескерткіштерге бай екенін айтады. Олардың барлығы ежелгі халық дәстүрінен хабар береді.
Айта кетелік, университеттің археология орталығы биыл еліміздің Орталық Мемлекеттік музейі мен екі үлкен нысанда барлау-зерттеу және стационарлық қазба жұмыстарын жүргізді. Оның бірі Қызылкөл қорымы болса, екіншісі – Шошақтөбе ғұрыптық кешенінің құрылысы.